آیا مشمول ارزش افزوده هستید یا نه؟ هرآنچه باید درباره قانون ارزش افزوده و وظایف کسب‌وکارها بدانید
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یکی از مهم‌ترین و شفاف‌ترین انواع مالیات‌ها در ایران است که بسیاری از صاحبان کسب‌وکار هنوز با جزئیات آن آشنا نیستند.
شاید شما هم این سؤال برایتان پیش آمده باشد که:
> «آیا کسب‌وکار من مشمول ارزش افزوده شده یا نه؟ و اگر بله، دقیقاً چه وظایفی دارم؟»
در این مقاله به زبان ساده به بررسی: ✅ فراخوان‌های مشمولین ارزش افزوده
✅ وظایف یک مودی مشمول
✅ چگونگی محاسبه و پرداخت مالیات ارزش افزوده
می‌پردازیم.
—
فراخوان‌های ارزش افزوده ؛ چه کسانی مشمول شدند؟
سازمان امور مالیاتی کشور از زمان اجرای قانون ارزش افزوده (سال ۱۳۸۷) تاکنون طی ۱۰ فراخوان مشاغل مختلفی را مشمول این قانون کرده است.
هر فراخوان دربرگیرنده مشاغل، اشخاص حقیقی یا حقوقی با ویژگی‌های خاص بوده که از زمان اعلام‌شده در آن باید:
در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت‌نام کنند
شماره اقتصادی دریافت کنند
و مالیات ارزش افزوده را مطابق قانون محاسبه و پرداخت کنند
بنابراین: 📌 ممکن است شما تا قبل از اعلام فراخوان مرتبط با صنف خودتان مشمول نبوده باشید، اما از تاریخ درج‌شده در آن فراخوان به بعد موظف به رعایت قانون ارزش افزوده شده‌اید.
—
قانون دائمی ارزش افزوده چه می‌گوید؟
در سال ۱۴۰۰ «قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده» تصویب و جایگزین قانون موقت قبلی شد.
این قانون به‌طور کامل:
کالاها و خدمات مشمول ارزش افزوده
کالاها و خدمات معاف از ارزش افزوده
نرخ‌ها
شیوه محاسبه و رسیدگی
را مشخص کرده است.
—
چه کسب‌وکارهایی باید ارزش افزوده بگیرند؟
بطور خلاصه: ✅ هر کسب‌وکاری که مشمول فراخوان‌های ارزش افزوده شده باشد (اعم از حقیقی یا حقوقی)، موظف است:
در زمان فروش کالا یا ارائه خدمت، نرخ ارزش افزوده مشخص (مثلاً ۹٪) را به مشتری محاسبه و در فاکتور درج کند.
این مبلغ را از مشتری دریافت کند.
در پایان هر فصل (هر ۳ ماه)، اظهارنامه ارزش افزوده را تکمیل و مبلغ جمع‌آوری‌شده را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
—
چطور بفهمید مشمول ارزش افزوده هستید یا نه؟
برای اطمینان از وضعیت خود باید:
فراخوان‌های منتشرشده سازمان امور مالیاتی را بررسی کنید.
به تاریخ شروع مشمولیت صنف یا شغل خودتان دقت کنید.
همچنین با مراجعه به سامانه ارزش افزوده (VAT) به آدرس evat.ir وضعیت پرونده مالیاتی خود را مشاهده کنید.
—
چگونه مالیات ارزش افزوده را محاسبه و پرداخت کنید؟
محاسبه ارزش افزوده به شکل کلی ساده است:
مبلغ فروش کالا × نرخ ارزش افزوده (مثلاً ۹٪) = مالیات ارزش افزوده دریافتی از مشتری
🔹 سپس در پایان هر فصل:
اظهارنامه ارزش افزوده را در سامانه EVAT تکمیل می‌کنید.
مبلغ جمع‌آوری‌شده را به حساب سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کنید.
📌 نکته مهم:
قانون ارزش افزوده به شما اجازه می‌دهد مالیات خریدهایی که خودتان پرداخت کردید را از مالیات فروش کسر کنید.
به این روش می‌گویند اعتبار مالیاتی.
مثلاً اگر:
در سه ماه ۵۰ میلیون تومان فروش داشتید → ۴.۵ میلیون تومان ارزش افزوده گرفتید.
در همین مدت برای خرید مواد اولیه ۲۰ میلیون پرداخت کردید که ۱.۸ میلیون ارزش افزوده دادید.
آنگاه:
✅ مالیات قابل پرداخت شما = ۴.۵ میلیون (مالیات فروش) – ۱.۸ میلیون (اعتبار خرید) = ۲.۷ میلیون تومان
—
کالا یا خدمت شما مشمول ارزش افزوده است یا معاف؟
طبق قانون دائمی ارزش افزوده:
برخی کالاها و خدمات (مثل محصولات کشاورزی فرآوری‌نشده، خدمات آموزشی، خدمات درمانی، برخی خدمات بانکی و بیمه) معاف از ارزش افزوده هستند.
در حالی که اکثر کالاها و خدمات دیگر مشمول مالیات ارزش افزوده هستند.
بنابراین باید قبل از صدور هر فاکتور، مشخص کنید که کالای شما مشمول است یا معاف.
—
چه اتفاقی می‌افتد اگر اظهارنامه ارزش افزوده ندهید؟
اگر کسب‌وکار شما مشمول ارزش افزوده شده باشد ولی: 🚫 ثبت‌نام نکرده باشید،
🚫 اظهارنامه‌های فصلی را ارسال نکنید،
🚫 یا مبلغ مالیات جمع‌آوری‌شده را پرداخت نکنید،
سازمان امور مالیاتی می‌تواند:
جریمه‌های سنگین غیرقابل بخشش برایتان تعیین کند.
در موارد شدید حتی حساب بانکی شما را مسدود کند یا کسب‌وکارتان را پلمپ کند.
—
جمع‌بندی: وظایف خود را در ارزش افزوده جدی بگیرید
✅ مشمولیت ارزش افزوده یعنی شما واسطه جمع‌آوری مالیات برای دولت هستید.
✅ پول ارزش افزوده متعلق به شما نیست؛ از مشتری می‌گیرید و برای دولت نگه می‌دارید.
✅ حتماً به موقع اظهارنامه بدهید، مالیات را واریز کنید و از جرائم فرار کنید.
—
مشاوره رایگان ارزش افزوده برای کسب‌وکار شما
اگر نمی‌دانید که:
آیا مشمول ارزش افزوده شده‌اید یا نه؟
نرخ و معافیت‌ها در مورد شغل شما چیست؟
چطور اظهارنامه را تکمیل کنید؟
می‌توانید با ما تماس بگیرید.
ما به‌عنوان مشاوران امور مالیاتی و حسابداری، کنار شما هستیم تا از جرائم و دردسرها دور بمانید.